เพลินทัศนากับจารึกและภาพจิตรกรรมตำราแมว ณ ตำหนักวาสุกรี (หอไตรวัดโพธิ์)

           “หอไตร” หรือชื่อเต็มว่า “หอพระไตรปิฎก” เป็นอาคารที่สร้างขึ้นเพื่อเก็บรักษาพระไตรปิฎก คือ พระวินัย พระสูตร และพระอภิธรรมหรือพระปรมัตถธรรม ซึ่งเป็นพระคัมภีร์สำคัญที่สุดที่ประมวลพระพุทธพจน์เข้าไว้ด้วยกัน ตามปกติหอไตรมักสร้างในบริเวณที่มีน้ำล้อมรอบเพื่อที่จะเก็บรักษาพระคัมภีร์ให้ปลอดจากแมลงชนิดต่าง ๆ ที่จะไปทำลาย แต่สมัยหลังความนิยมเปลี่ยนไปจากการสร้างกลางสระขึ้นมาสร้างอยู่ในเขตพุทธาวาสบ้าง แต่ส่วนมากจะอยู่ในเขตสังฆาวาส บางวัดมีมากกว่าหนึ่งหลังคือสร้างประจำคณะต่าง ๆ

           หอไตรในวัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม หรือเรียกสั้น ๆ ว่า “วัดโพธิ์” นี้ มีจำนวน 6 หลัง อยู่ในเขตพุทธาวาส 1 หลัง คือ พระมณฑปหอไตรจตุรมุขหรือหอธรรม เครื่องยอดทรงมงกุฎประดับกระเบื้องเครื่องถ้วย ภายในมีตู้ไม้รูปปราสาทเป็นที่เก็บพระไตรปิฎกใบลานฉบับเทพชุมนุม ส่วนหอไตรอีก 5 หลังตั้งอยู่ในเขตสังฆาวาส ได้แก่ (1) หอไตรข้างตำหนักกรมสมเด็จพระปรมานุชิตชิโนรส (ตำหนักวาสุกรี) อยู่ในคณะเหนือ น. 16 (2) หอไตรคณะเหนือ น. 1 (3) หอไตรคณะเหนือ น. 23 (4) หอไตรคณะใต้ ต. 1 (5) หอไตรคณะใต้ ต. 34

           หอไตรกรมสมเด็จพระปรมานุชิตชิโนรสที่จะกล่าวถึงในบทความนี้ ตั้งอยู่ในบริเวณตำหนักกรมสมเด็จพระปรมานุชิตชิโนรส หรือเรียกกันว่า ตำหนักวาสุกรี ตามพระนามเดิม อยู่ในบริเวณคณะ น. 16 ซึ่งเป็นกุฏิอธิบดีสงฆ์หรือกุฏิเจ้าอาวาส มีรูปแบบทางสถาปัตยกรรมเป็นทรงโรง เครื่องบนหลังคามีช่อฟ้า ใบระกา หางหงส์ นาคสะดุ้ง มุงกระเบื้องเคลือบสีเขียว มีพาไลโดยรอบ หน้าบันเป็นปูนปั้นลายดอกพุดตาน ลงรักปิดทองประดับกระจก เฉลียงรอบนอกกว้าง 8 เมตร ยาว 11 เมตร พื้นไม้กระดาน ผนังหอไตรก่ออิฐถือปูน ผนังด้านนอกประดับกระจกสี กรอบประตูหน้าต่างปูนปั้นลายดอกพุดตาน ภายในห้องมีขนาดกว้าง 3.20 เมตร ยาว 6.40 เมตร

           หอไตรเป็นที่เก็บรักษาคัมภีร์พระพุทธศาสนา คือ พระไตรปิฎก อรรถกถาและฎีกา เป็นต้น ที่เป็นใบลานและสมุดไทยบรรจุไว้ในตู้ทองลายรดน้ำ นอกจากนี้ ที่ฝาผนังยังมีภาพจิตรกรรมหลายเรื่อง อาทิ ชาดก ตำราจับภาพรามเกียรติ์ ตำราช้าง ตำราม้า ตำราโคและเขาโค ตำราดาวและตำราแมว

อ่านต่อ...