ท้าวเวสสุวรรณ หรือ ท้าวกุเวร นับว่าเป็นหนึ่งในวัตถุทางความเชื่อที่มาแรงในปีนี้ ที่เน้นผลในด้านโชคลาภ และป้องกันภูติผีปีศาจ ในฐานะ “ธนบดี” หรือ ผู้ประทานโชคลาภและความมั่งคั่ง และ “เจ้าแห่งยักษ์ นายแห่งผี” ที่มีฤทธิ์ขับไล่ความชั่วร้ายและภูติผีวิญญาณ ซึ่งก่อนหน้านี้เรารู้จักผ่านพิธีกรรมอย่างการสวด “ภาณยักษ์” (1) ที่มักจัดขึ้นตามวัดต่างๆ ก่อนที่จะมีการสร้างเป็นรูปเคารพอย่างแพร่หลายในช่วง 20 ปีนี้

           ปริวัตร และ อรอุษา (2560: 121) (2) ได้ศึกษาท้าวเวสสุวรรณในคัมภีร์พุทธศาสนาและฮินดู พบว่า ท้าวเวสสุวรรณเป็นองค์เดียวกับท้าวกุเวรและท้าวไพรศรพณ์ มีบทบาทสำคัญอยู่ 3 ด้าน ได้แก่ 1) บทบาทในการเป็นผู้คุ้มครองดูแลศาสนา 2) บทบาทในการเป็นจตุโลกบาล (เทพประจำทิศเหนือ) และ 3) บทบาทในการเป็นผู้สั่งสอนและผู้ช่วยเหลือ โดยมีปณิธานในการมุ่งบำเพ็ญเพียรเพื่อความหลุดพ้น มุ่งสู่ปรมาตมัน แม้ว่าท้าวเวสสุวรรณจะมีบทบาทหน้าที่มากมายแต่สำหรับความหมายที่ถูกผลิตซ้ำมากที่สุดก็คือบูชาแล้วรวยกับกันผี

           คติความเชื่อเกี่ยวกับการบูชาท้าวเวสสุวรรณแล้วรวยนั้น เนื่องจากเชื่อว่าเป็นเทพที่มีทรัพย์มาก หรือเป็นผู้เฝ้ากุญแจพระคลังแห่งสวรรค์ มีความมั่งคั่งเหนือกว่าเทวดาทั่วไป เป็นเจ้าแห่งทรัพย์และความร่ำรวย ดังนั้นการบูชาท่านจะนำมาซึ่งโภคทรัพย์มหาศาล ขณะที่คติความเชื่อเกี่ยวกับการบูชาท้าวเวสสุวรรณแล้วกันผีนั้น เนื่องจากท้าวเวสสุวรรณในฐานะที่เป็นจตุโลกบาล หรือที่รู้จักในนามท้าวกุเวรเป็นผู้ปกครองเหล่ายักษ์และภูติผีปีศาจจึงมีฤทธิ์เหนือบริวารทั้งปวง สามารถขจัดสิ่งชั่วร้ายให้ออกไปจากชีวิตผู้บูชาหรือผู้ที่มีเครื่องรางท่านไว้ติดตัว โดยมีการสร้างพิธีกรรมเพื่อความศักดิ์และเป็นสิริมงคลกับผู้บูชา ซึ่งจะเห็นว่าการบูชาดังกล่าวมีการเผยแพร่อย่างแพร่หลายและสันนิษฐานว่ามาจากต้นฉบับเดียวกัน โดยมีนัยยะในการควบคุมทางสังคม ซึ่งก็มักพบแนวทางในการปฏิบัตินี้จากการบูชาวัตถุทางความเชื่ออื่น ๆ ด้วยเช่นกัน ดังที่มีปรากฏในเว็บไซต์ต่าง ๆ เกี่ยวกับหลักบูชาและขอพรท้าวเวสสุวรรณที่สามารถสรุปประเด็นสำคัญได้ (3,4) ดังนี้ 

อ่านบทความฉบับเต็ม

ผู้เขียน  ผศ.ดร.ปุรินทร์ นาคสิงห์  คณะสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์